කලාව පිළිබද බෞද්ධ ආකල්පය

සාහිත්‍ය ,සංගීතය .කලාව චිත්‍ර ,මුර්ති,කැටයම් අඩිය මෙන්ම සිපවලද ගැනීම් ආදී ක්‍රියාවන් ද කලාව යන්නෙහි ගැබ් වෙතය් ඇතැම් විචාරකයෝ පවසති .
සැබවින්ම කලාත්මක අවශ්‍ය තව ජීවවිද්‍යාත්මක අවශ්‍යතාවකි .ලොව මිනිස් චර්යාවන් විනිවිද දුටු බුදුන් වහන්සේ මිනිසාගේ ජීවවිද්‍යාත්මක අවශ්‍ය තත්වයන්ට විරුද්ධ
නොවුහ. එබැවින් සෞන්දර්ය රසාස්වාදය පිළිබද විශේෂ න්‍යායක් බෞද්ධයා විෂයෙහි හදුනාගත හැක .සව්න්දර්ය හා කලාව බෞතික වස්තුන් ආශ්‍රයෙන් පැන නගින බව අපි දනිමු . මිනිසුන්, සත්තුන්, ගේදොර, ගහකොළ අදිය් ආශ්‍රයෙන් චමත්කාරය මතුවන අතර නිර්මාණ කරුවන් විසින් ගොඩනගන ලද අවස්ථාද දැකිය හැක .මේවා රග ද්වේශ මෝහ ආදී පදනම් තුලින් වින්දනය කිරීම හානිකරය .බව්තික වස්තු ආශ්‍රිත හෙයන් කමය හා රාගය වැඩිය හැක.එනිසා කලාත්මක අස්වාදයෙහි කමය හා විසිතුරුබව අතර වෙනස හදුනාගත යුතුය .එබැව සංයුක්ත නිකායේ නකාම සුත්‍රයෙහි මෙලෙස දැක්වේ .

"නතෙ කාමායානි චිත්‍රානි ලොකෙ සංකප්ප රගෝ පුරිසසස කමො"

"ලෝව විසිතුරු දේ කාමයෝ නොවෙති .මිනිසාගේ සංකල්ප රගයම කාමයෝ වේ."

ලොව ස්ත්‍රී පුර්ශදීන් මෙන්ම වෙනත් වස්තුන්හි පවතින සුන්දරත්වය වරදක් නොවේ. එය සොබාදහමේ නිර්මාණයක් ලෙස සිතියහක .මෙයට ලෝබයෙන් මමය මගේය යන සංකල්පයන් උපදවාගෙන නිත්‍ය ,සුක ,සුබ ආදී වශයෙන් උපාදානය හෙවත් දැඩිව අල්ලවාගැනීම් ඇතිකර ගැනීම සංකල්පරාගය ගොඩනග ගැනීමකි .මෙය විදිමත් රසාස්වාදයට හානිකරය .සාහිත්‍ය කෘතියක හෝ වෙනත් කලාත්මක නිර්මාණයක් රස්සවිදීමෙදී මමායනයෙන් මමත්වයෙන් හෝ මමය මගේය යන හැගීමෙන් යුක්තනොවීම මේ අනුව අත්‍යවශ්‍ය වේ.මෙයට අනුපාදන ආකල්පයය ව්‍යවහාරවේ රහතන් වහන්සේලා විදි ආස්වාදය පිලිබදව සප්පක,වංගීස,කාලුදය් වැනි තෙර ගාථා වලින් හා නොයෙක් ථෙරී ගාථා වලින් අනවරනය් වේ.එබැවින් අනුපාදන ආකල්පය ඇතිකර ගැනීම රසස්වාඩ් අකල්පයෙදී අත්‍යවශ්‍යවේ. බොදු කල කෘතිවල අරමුණු රාශියකි .සෑම කලා කෘතියකින්ම ජීවන දර්ශනයක් ලබාදේ යනුවෙන් REED නමැති විචාරකයාගේ මතයට බුදුදහම සපුරා එකගවේ. මේ හැරුණුවිට කලාවේ අරමුණු කාලයෙන් කාලයට වෙනස් වේ.කලාව කලාව සහාය යන මතය ඇතැමුන් දරන අතර තවත් සමහරුන් කලාවෙන් පවත්නා සමාජය ප්‍රතිනිර්මාණය වියයුතුබව දක්වය්. බුදුරජාණන් වහසේද මීට සමාන අදහසක් බර්ද්වාජ සුත්ත්රයෙහි දක්වා ඇත ."ගතාභි ගීතොම්හි මේ අභෝජනෙය්යං" යන ප්‍රකාශයෙන් පැහැදිලිවේ.ගාථා කීමෙන්පසු කසීබරද්වාජ දුන් දානය ප්‍රතික්ෂේප කලේ ගාථා කීමෙන් හරිහම්බකරගත් දෙයින් තම නොවලදන පවසමිනි.

ඉන්ද්‍රිය පර්ත්‍යක්ෂය

හා අනුභවික ලෝකය අතර සම්පරකය විශ්ලේෂණය කෙරෙන එනම් ඉන්ද්‍රිය පත්‍යකෂය පිළිබද මන විවරණයක් කෙරෙන සුත්‍ර දේශනයක් ලෙස මදුපින්ඩික සුත්‍රය ඉතා ප්‍රකට වුවකි .
ඉන්ද්‍රිය පරත්යක්ෂය හෙවත් පුද්ගලයා හා බාහිර ලෝකය අතර සම්බන්දය මෙම සුත්‍රයෙහි ඉතා සරල ලෙසත් පැහැදිලිවත් විස්තර වේ. පුද්ගලයට චක්කු සොත ඝාන ජිව්හ කාය මන හෙවත් අස කන නාසය දිව හම සිත හා මනස යන ඉන්ද්‍රිය හය විද්‍යමාන වේ. මෙම ඉන්ද්‍රිය තුලින් බාහිර ලෝකයේ අංශ පහක් හෝ හයක් ග්‍රහණය කරගනු ලැබේ. එය පහත සදහන් පරිදි දැක්විය හැකිය.
;

චක්කු හෙවත් ඇසට ගෝචර වන්නේ රුපයය් .මෙහිදී රුපය යන්නෙන් ද්‍රව්‍ය වල සියලුම අංශ නොකිඅවෙන අතර එයන් අදහස් වන්නේ ද්‍රව්‍ය වල පවතින පාට හා හැඩයය් (වන්න ,සන්ටාන )
දිවට රසත් සැමට සීත උෂ්නදී ස්පර්ශයනුත් මනසට සිතට ඒ ඒ අරමුණුත් අරමුනුවේ .මෙම ඉන්ද්‍රිය වලට ඒ ඒ අරමුණු යොමුවීමේදී එම අරමුණු හදුනා ගැනීම සදහා මනසේ සම්බන්දය තිබිය යුතුය. ඒ ඒ ඉන්ද්‍රිය මගින් ඒ ඒ අරමුණු මුලික වශයෙන් හදුනා ගැනීම විඤඤානය යනුවෙන් හැදින් වේ. එඅනුව් ඉන්ද්‍රිය හා අරමුණු ගැටීමෙන් පිලිවෙලින් චක්කු විඤඤානය ,සොත විඤඤානය ,ඝාන විඤඤානය ,ජිව්හ විඤඤානය ,කාය විඤඤානය, මනෝ විඤඤානය ලෙසින් හැදින්වේ.ඉන්ද්ර්ය ප්‍රත්‍යක්ශයෙහි පළමු අදීයර මෙයය.එම අදියරෙහි කොටස් තුනක එකතුවක් දැකිය හැක.

01.ඉන්ද්‍රිය
02.අරමුණ
03.ඒ හා බැදුනු විඤඤානය

මෙ කොටස් තුනේ එකතුව "පස්ස' හෙවත් ස්පර්ශය යය කියනු ලැබේ .මෙම ස්පර්ශයේ ඊලග ප්‍රතිපලය වේදනාව හෙවත් වින්දනය හටගනීමය් .ඉන්ද්‍රිය ප්‍රත්‍යක්සයේ දෙවැනි පියවර වශයෙන් සැපදුක් හා මදය වින්දනයක් හටගනී. වින්දනය යනු පුද්ගලික පැවැත්මට අවශ්‍ය මානසික ආහාරයකි. අංගුත්තර නිකායේ චතුක්ක නිපාතයේ පුද්ගලයාගේ පැවැත්මට අවශ්‍ය ආහාර වර්ග හතරක් දක්වා ඇත .





• කබලින්කර ආහාර (ද්‍රව්‍යමය ආහාර )


• ඵස්සහර (වින්දනය)


• මනොසන්චේතනාහාර (චේතනා ,සංකාරා,කර්ම,දැඩි අදහස් දෘෂ්ටි මතවාද )


• විඤඤාන ආහාර (ඉන්ද්‍රිය මගින් ලැබෙන අරමුණු ඇතිවන් වින්දනය සංකාරා ආදී අත්දැකීම් සියල්ලේම එකතුවක් ලෙස පුද්ගලයාගේ මනස තුල ගොඩනැගෙන මගේ ආත්මය මගේ ෙපෳර්ෂය,පුද්ගලිකත්වය මින් අදහස් වේ.)



ඉහත සදහන් කල ඉන්ද්‍රියන්ට අරමුණු සම්බන්ද වීමෙන් අරමුණු හදුනගනීම විඤඤානය යනුවෙන් හැදින්වේ.එහෙත් උක්ත දක්වන ලද විඤඤානය යනුවෙන් දැක්වෙන්නේ "සංකාරා පච්චයා විඤඤානං" යන පටිච්ච සමුප්පාද දර්ශනයේ අදහස් කරන පුනර්බවයට මුලිකවන සංකාරා නැත්නම් කර්මය හා බැදුනු විඤඤානයය. මෙමෙ ඉගැන්වීමට අනුව පුද්ගලයාගේ පැවැත්මට අවශ්‍යවන ආහාරවලින් දෙවැන්න වින්දනයය. ඉහත දක්වන ලද ඉන්ද්‍රිය අරමුණු හා අදාල විඤඤානය යන තුනේ එකතුව තුලින් "ඵස්ස" එම වින්දන ආහාරයන් නිර්මාණය කරනු ලැබේ. මෙමෙ වින්දනය පුද්ගලයාගේ පවහ්ට්මට නිරතුරු අවශ්‍ය වන බැවින් අප ලබන වින්දන් ඒවට අදාල සලකුනුසහිතව සිතේ තැන්පත් කරගනු ලැබේ . ද්‍රව්‍යමය ආහාර අවශය අවස්ථාවල පරිබෝජනය සදහා තැන්පත්කරන්නක් මෙන් අවශාට් අවස්ථාවල නැවත අවර්ජනයකොට එම වින්දනය නැවත ලැබීමට මතකයේ නැවත තැන්පත් කරනු ලැබේ .තම ලද ඉන්දයේ සලකුණු හෙවත් සන්කීත සහිතව සිත තුල තැන්පත්කර ගැනීම හෙවත් මතකයේ තබා ගැනීම සංඥා නමි. ඉන්ද්‍රිය ප්‍රත්යක්ෂයේ තෙවන අදියර මෙයය්. මෙසේ තැන්පත් කරගනුලබන දහස් ගණන් සංඥා අවශ්‍යතා පරිදි නැවත නැවත මෙනෙහිකොට එම වින්දනය යලි යලිත් ලැබීම මිනිස් සිතේ ලක්ෂණයකි. මෙම සංඥා නවටහ නැවත ලබාගෙන මෙනිහිකිරීම "විතක්ක " නම්වේ. විතක්ක නොකරනවිට එම සංඥා අභාවයට පත්වේ.එහෙත් යම් සංඥාවක් දිගින් දිගටම මෙනෙහි කරන්නේනම් එය කාලයාගේ අැවෑමෙන් සත්වර සංකල්ප දෘෂ්ටි මතවාද චේතනා සංකාරා බවට‍ පත්වේ .මෙයට ප්‍රංපච හෙවත් ප්‍රංපච ගොඩනැගීමයය් කියනු ලැබේ .මෙය ඉන්ද්‍රිය ප්‍රත්යක්ෂයේ පස්වෙනි අදියරය්.මෙසේ ගොඩනග ප්‍රංපච හෙවත් සංකල්ප දහස් ගණනක් පුද්ගල මනසේ පවතී.ඒවා මේ බාවයට පමණක් නොව පෙර භවයට පවා සම්බන්ද වේ.පුද්ගලයා යනු මෙකී ප්‍රංපච රාශියක එකතුවකි .බොහෝවිට පුද්ගලයාව කය්කව වාචසිකව මානසිකව විවිද ක්‍රියා සදහා මෙහෙයවනු ලබන්නේ මෙමෙ ප්‍රංපච හෙවත් සංකල්පයන් වේ. පුද්ගලයා විසින් නිර්මිත මේ ප්‍රංපච වලම වහලෙක් හෙවත් දාසයේ බවට පත්වීම ඉන්ද්‍රිය ප්‍රත්යක්ෂයේ අවසාන ප්‍රතිපලයය්,මෙමෙ ප්‍රංපච හෙවත් සංකල්ප වලින් මිදීම නිර්වාණය වේ.නිර්වාණය
නිශ්ප්‍රංපච යනුවෙන් හදුන්වන්නේ එබැවිනි.



මදුපින්ඩික සුත්‍රය ඇසුරෙන්...........